Wednesday, April 25, 2018

Ba’a Qaadka Balaayo naheysato




Qaadku waa aafo ay la nool yihiin dad badan oo soomali ah, waxa uu saameyn xoogan ku leeyahay qoysas badan oo Soomaaliyeed, waxaa ku kala tagay qoys iyo qaraabo, waxaa ku kala irdhobay labo isla dhalatay iyo labo isdhashay, waxuu ka saameeyay Soomaalida dhan waliba ha ahaato dhan bulsho, dhan caafimaad.
Qaadka meeshii ugu horeysay ee laga beero waxaa la sheegaa in ay ahayd bariga Africa gaar ahaan wadanka Ethiopia inkastoo ay jiraan dad aaminsan inay Yaman ku horeysay Beerista geedka Qaadka
Cilmi baaris ay sameysay Rugta Cilmi barista Amaanka Carabta waxaa lagu ogaaday geedka qaadka in uu ka baxo 4,000 ilaa 9,000 cag cabirka badaha
Waxaa la qiyaasaa in uu gaaro dhirarka geedka qaadka 1M ilaa 2M marka uu ka baxayo buuraha guntooda Sare, halka marka uu ka baxayo buuraha guntooda hoose uu gaaro ilaa iyo 6m, marka uu heysto biyo baaxad leh dhirarkiisu intaas wuu kasii koraa,  
Waxaa la wariyaa in markii ugu horreysay ee Soomaaliya uu soo galayay inay bilaabeen cunistiisa dad sheegaya inay doonayaan in ay cibaadeestaan Habeenkii si ay u soo jeedaan waxay cuni jireen qaadka. Markaas kadib wuxuu isticmaalkiisu u gudbay darawalada wada gawaarida, sid ay u dhafraan habeenkii, sidaasi ayuu ku soo galay Soomaaliya qaadka sida uu aaminsan yahay Pro Maxamed Cabdi oo qoray Buuga ‘Hadimoyinka Qaadka’
Soomaaliya dhowr mar ayaa laga mamnuucay Qaadka.
-Ingiriisku waxuu qaadka Ka mamnuucay Labo jeer horaantii Afartamaadkii iyo Kontomaadkii
 -Talyaanigu Waxuu ka mamnuucay Koofurta Sanadkii 1952-kii
-Dowladdii Dhexe ee soomaali ayaa sidoo kale dadka Ka mamnuucday cunista Qaadka sanadkii 1983-kii
Baaritaan ay sameysay hey’ada caafimaadka u qaabil-san Jimciyada Qurumaha ka dhaxeysa sanadkii 1975-kii waxaa la’ogaaday Qaadka inay ku jiraan in ka badan 40 Maado oo darooga ah waxaana ugu sareysa maadada (Katanoon) oo ah mida qofka gaarsiisa heer waali ah, Maadada katanoonka waxay gaarsiisan tahay daroogadeeda mida laga baaro ciyaartoyda ciyaara orodada oo ay ku muteystaan haddii lagu arko Jirkooda maadadaasi ganaax ciyaaraha looga mamnuuci karo



Qofka qaadka cuna waxaa lagu sifeeyaa in uu lamid yahay qof dagaal ku jira oo kale ‘Jirkiisuna waxuu soo daayaa dheecaanada lasoo daayo marka uu jirko dagaal ku jiro sidaasi owgeed qofka qaadka cuna mar-waliba waxaa laga filan karaa dagaal si uu ula fal galo dheecaanada qaldan uu ay soo deynayaan jirkiisa
Qaadku waxuu dhibaato xoogan ku keenaa dhaqaalaha qaranka iyo midka qoska isagoo bur-buriya dhaqanka iyo jiritaanka bulshada
Hadaba maxaa naga soo gala dhowladaha beera qaadka oo soomaaliya u soo dira oo malaayiin dooler Qoraxdii soo baxdaba Naga gur’ta? Masa isweyndiisay Mustaq balka Jiilka kuwaabariista waalidiintoo oo qaar ku hor cunaya? Su’aalahaasi Aqristow adiga ayay ku horyaalaan--

Qore Cali Hilowle 
Twitter @Calikaafi8
Calikaafi9@gmail.com


Thursday, April 19, 2018

Seven Somali Women Making a difference



There are many strong, capable women in Somalia. Dr. Hawa Abdi, Deqo Mohamed, Amina Mohamed, Edna Adan, Ilwad Elman, Fartuun Adan, and Fatima Jibrell are seven such amazing women. The actions of each demonstrate that in adversity there is the opportunity to make a positive difference and even to inspire others. Here are their stories:

Dr. Hawa Abdi’s and her Daughters’ Health Initiatives

As a 12-year-old, Hawa Abdi lost her mother to complications related to childbirth. Determined to understand why her mother had died, young Ms. Abdi studied medicine and, in 1971, obtained a medical degree. The following year, her grandmother died and Dr. Abdi learned that Somali laws prevented female relatives from inheriting land or other possessions. She immediately took up legal studies and, working as a physician during the day and studying law at night, obtained a law degree from Mogadishu’s Somali National University in 1979.
After working in Mogadishu for several years Dr. Abdi opened a small clinic on her farm. Within a few years she was providing healthcare to approximately 800 internally displaced families, and over 4,000 people that were living in makeshift homes neighboring her clinic and a nearby Red Cross feeding station. That number quickly grew. By 2009, around 90,000 people were being assisted by Dr. Abdi and people outside of Somalia were increasingly aware of her amazing work. Swiss associates, inspired by Dr. Abdi, established the Association Suisse Hawa Abdi that enabled Dr. Abdi to open a Women’s Education Center at her clinic. What began as a small clinic has grown into a 400-bed hospital, an accompanying school, and nutrition center. Approximately two million people have been assisted by Dr. Abdi’s facilities since 1983.
Dr. Abdi hasn’t been doing all of this impressive work entirely on her own. She is aided in her work by her daughters Dr. Deqo Mohamed and Dr. Amina Mohamed. The women represent three of ten female doctors in all of Somalia, a country with approximately 200 doctors for a population of over nine million. Dr. Abdi’s daughters grew up working alongside their mother. They were treating wounds and delivering babies while still in high school. In 2010 all three were named Glamour Magazine’s women of the year.
Since 2012, when Dr. Abdi was nominated for the Nobel Peace Prize and recognized by the Women in the World Foundation, approximately 100 staff and 150 volunteers have assisted Dr. Abdi and her daughters. Funds to support the growing enterprise are channeled through the Dr. Hawa Abdi Foundation (DHAF) which is run by Dr. Abdi and her daughters. Through DHAF the women are able to treat more than 250 patients per day as well as provide scholarships to train female doctors and nurses.

Edna Adan: Founder of a Teaching Hospital

Edna Adan (also known as Edna Adan Ismail) is the daughter of a prominent Somali medical doctor. She was trained as a nurse in the United Kingdom and married Muhammad Haji Ibrahim Egal, a Somali politician who was elected Prime Minister of Somalia in 1967.
In the mid-1980s she began building a hospital in Mogadishu, but the Somali Civil War began and she fled the country. She worked for, and with, the World Health Organization for around a decade before returning to Somalia in the late 1990s.
In 2002, she founded the non-profit Edna Adan University Hospital through which she has trained many healthcare professionals and made notable strides in the fight against maternal mortality. Edna Adan was the only female minister in the Somaliland government until July 2006. She holds an Honorary Doctoral Degree from Clark University in Massachusetts in the USA and is an Honorary Fellow of Cardiff University’s School of Nursing in Wales, in the United Kingdom. Edna Adan also has been featured in the documentary Half the Sky: Turning Oppression into Opportunity for Women Worldwide and named among the 100 most influential Africans. She is recognized internationally as a pioneer of women’s health and education.

Ilwad Elman and Fartuun Adan: Promoters of Peace

Ilwad Elman was born in Somalia, raised in Canada, and returned to Somalia in 2009, a time of significant conflict. Her aim was to continue the work of her father, Mr. Elman Ali Ahmed, an activist for peace who was assassinated for his efforts to remove weapons from the hands of Somali children in Mogadishu.
In his honor, Mr. Ahmed’s wife and children created the Elman Peace Centre in Mogadishu. It is the country’s first program to assist the victims of gender-based violence. The Center also provides counseling and health and housing support for women in need.
In the present day Ms. Elman runs a program to rehabilitate child soldiers and integrate them back into society. Through the Elman Peace Centre she provides shelter for the victims of abuse and educates against the stigma and silence surrounding sexual violence. In addition Ms. Elman serves as the Chairperson of the Gender Based Violence Case Management group and the Street Children Task Force, both based in Mogadishu.
In mid-2012 the first TEDx conference was held in Mogadishu and Ms. Elman was a speaker at the event. In 2013, she was featured in the documentary Through the Fire (with Dr. Hawa Abdi and Edna Adan) and in 2014 Ms. Elman was appointed a Young African Leader Initiative (YALI) Fellow by the US Department of State.


Thursday, April 12, 2018

---- ku dhiiro caawinta walaalkaa hiilada kaaga baahan--------



Waxay ahayd xaflada Balse ka duwan xafladihii aan ka qeyb gali jiray, waa madal arday iskuul oo is xil qaamay ay gaari ay ku gudoon siineyeen saaxiibkood oo laxaad la’.
Ma ahan wax ugub ah in aan aragno dad soomaaliyeed oo iscaawinaya balse tani waxay ahayd arrin igu cusub in aan arko Arday iskuul isla dhigta oo dadaal intaas la eg sameeya iyagoo lacag ay iska aruuriyeen ugu gar-gaaraya Mid kamid ah ardada oo ay ku adkaatay in uu soo gaaro iskuulka,.
Aragtiday waxay mareen da’yartan kuna dhiiradeen  waddo wanaagsan oo ay  diinteeno nafartay Maadaama Nabigeena Muxamed (NNH) wuxuu  sheegay in alle uu ugu jecel yahay dadka kuwa ugu wax tarka badan, Acmaasha uu eebbe  uu  Jecel-yahayna ay tahay ka farxinta  qof muslim ah, qof Muslim ahna waxaad uga Farxin kartaa wax wanaagsan in aad u sameyno ama aad ka dul qaado Kurbo haysa.
Ardada go’aankan kaalmeynta qaatay waa Ardada iskuulka Hanti-wadaag oo sida ka muuqata Magacooda la wadaagay hantidoodii Mid kamid ah Ardada Iskuulka, oo gurguurasho ku imaan jiray kuna laaban jiray.
Xaflada waxaa ka soo qeyb galay dad ka badan 2,000 ruux oo isugu jiray Ardayda Iskuulka Macalimiinta, waalidka dhalay Ardayga lagu doonsiinaye Gaariga iyo waalidka Dariska la ah Schoolka.
Dadaalka mira dhalay ee ardayda wxuu farxadda iyo garabta siiyey dhammaanta ardayga iskuulka oo deemay damacoodii gacan siinta uu dhaboobay.
Maxamed Axmed Cabdulle waa Ardayga lasiiyey gaariga nooca dadka laxaadka la’, waxuu ii sheegay waxa ugu weyn ee uu ka fikiri jiray inay aheyd sidii uu ku gaari lahaa iskuula Marka uu goojo guriga halka Marka uu imaado iskuula uu hadana ka firiki jiray sidii uu ugu laaban lahaa guriga
Waxuu gur-guurasho ku soo jaraa sadax Xaafad is uu u soo gaaro iskuulkiisa oo ku yaalo dagmada Warta nabadda, iasoon ka waaban kuleylka qoraxda, busta, dabeylaha xooggan, roobka waxaa u sii dheer jidad oo aan sineyn, balse intaa oo culeys ah inkastoo uu dareensan yahay haddana kama oodin inuu maalinle u xaadiro iskuulka.


Qore; Cali Hilowle
Twitter @Calikaafi8
Calikaafi9@gmail.com

Xukuumada Afganistan oo dhisaysa Magaaladii ugu horeysay oo ugaar ah dumarka Police-ka



Si loo dhiira galiyo dumarka ku soo biirayo  ciidanka Police-ka Madaxda Afganistan waxay bilaabeen dhismaha guryo ugaar ah Saraakiisha Haweenka ah ee Police-ka
Qorshaha Magaalada u gaarka ah haweenka Police-ka ah ayaa lagu soo bandhigay Isniintii Magaalda Kabul, waxaana maal galinayo deeq-bixiyaal Caalami ah
Dowlda Canada ayaa bixisay $26-Million oo doller oo kamid ah lacagta lagu dhisayo Magaaladan ugaarka ha haweynka Police-ka Af-ganistan
Waxaa ku jira qorshada dhismaha 10-dabaq, oo mid waliba ka kooban yahay 30-qeybood iyo 300 oo guri oo ay dagi doonaa haweenka police-ka ah iyo Qosas-kooda waxaan laga dhisayaa gurya magaalda caasimada ah ee Kabul sidaasi waxaa xaqiijiye Madaxda sare ee Afganistan 
Af-hayeenka Wasiirka arimada gudaha ee Af-gasintan Najib Danesh- oo lahadlaye Wargeyska Arab News ayaa yiri ‘arintani waa markii ugu horeys taariiqda oo laga hirgaliyo wadanka’
Dhimaha waxaa lasheegay in uu soo gaba gaboobi doono sanadka 2020-ka 

Tur-jume Cali Hilowle 
Twitter @Calikaafi8
Calikaafi9@gmi




Aabaha hurmarka Malaysia oo Markale madaxtinimada wadanka u tartamaya



Dorashada guud ee Malaysia ayaa lasheegay inay qabsoomi doonto 9-bisha soo aadan ee May iyadoo dorashadaasi ay xiiso weyn yeelatay kadib markii Aabihii Hormarka ahna Rasul wasaarihii hore Mahathir Mohamad oo sheegay in uu u tartami doono doorashada Madaxtinimada
Doorashada waxaa shaaciye Rasul wasaaraha aatan talada Haye ee Najib Razak, oo isna markii sii sadaxaad raadinaya Xilka ugu sareya Mareysiya inkasta oo Fadeexo Musuq ay hareysay Najib Razak
Razak ayaa cadaasi kala kulmaya xisbigiisa National Front Coalition kadib markii ay taageerayaal badan lumiyeen labadii doorasho ee ugu dambeeye

Falaaqeyaasha Malasia ayaa sheegaya in uu tiro badan ka hili doono cod-bixinta Mahathir Maxamed oo hogaaminaya xisbi Mucaarad ah,
Mahathir Maxamed waa hogaamiye ladoortay midkii ugu waqtiga dheeraa qaarada aasia waxoona xilka haye mudo 22-Sanno ah isagoo xilka ka dagay sanadkii 2003-kii

Mahathir, oo haatan hogaaminaya xisbiyo Mucaarad ah oo isbahaystay, ayaa ka codsaday dowalda in doorashada la qabto waqtiyada dadku ay fasax ka yihiin Shaqooyinka, isagoo sheegay inay ku adkaan doonto Dadka magaaloyinka ku nool iyo Million-ta Malaysian-ka ee ka shaqeya wadanka Singapore inay codka dhiibtaan hadii la qabto waqtiga shaqada
  
Turjome-Ali Hilowle
Twitter @Calikaafi8 
Calikaafi9@gmil.com