Macluumaad / Labo dal oo African ah oo weligood aan la gumeysan

Waxaa jira labo dal oo Africa ah oo loo diiwaan galiyay in aan weligood la gumeysan, Ethiopia iyo Liberia. Inkastoo waqti kooban dalal ajnabi ah isku dayeen inay saameyn ku yeeshaan, haddana dalal waxay noqdeen labada keliya ee Africa ku yaal ee ka badbaaday gumeystaha.

Intii u dhaxeyse 1890 illaa 1914 waxaa jirtay qaacido caan ah oo loo yaqaanay boobkii Africa taas oo sababtay in si dhaqso ah dalalka Africa dowladaha Europe ay u qabsadaan. 1914-kii 90% Africa waxay ku jirtay gacanta gumeystaha Europe. Inkastoo dalalka Ethiopia iyo Liberia ay ka badbaadeen gumeystahaa.

Intii uu socday dagaalkii labaad ee duniga Talyaaniga ayaa isku dayay in uu Ethiopia qabsado balse arrintaa waxaa si weyn uga hortagay boqor Haile Selassie oo guul muhiim ah ka gaaray ciidankii talyaaniga taas waxay suuragalisay in Ethiopia ay kabadbaado gumeystaha.

Dhanka kale Liberia waxaa lagu sheegaa in Mareykanka uu aasaasay lana keeni jiray dadka madow ee mareykanka laga soo musaafuriyo si ay halkaa ugu noolaadaan, sanadkii 1847-kii ayaa loo aqoonsaday dowlad rasmi ah. Sidaas ayay Ethiopia iyo Liberia ku noqdeen labo dal ee aan Africa la gumeysan.

Ethiopia waa dal dhaca geeska Africa, dadkiisu waxa uu gaarayaa 111 milyan oo qof  tirakoob lasameeyey ‘ 2021’. Caasimada dalka waa Addis Ababa, waxaana ku nool 5 milyan oo qof, magacii hore ee Ethiopia loogaranayey waxa uu ahaa Abyssinia.

Ethiopia waa dal xiran oo dhinacyada ay ka xiraan lix dal Eritrea, Djibouti, Somalia, Kenya, koofurta Sudan iyo Sudan. Liberia waa dal dhaca galbeedka Africa, waxay xad laleedahay Sierra Leone, Guinea, Cote d’Ivoire iyo badweynta Atlantic. Caasimada Liberia waa Monrovia, guud ahaa dadka ku nool waxay gaarayaan 5.058 milyan.

W.Q: Cali Hilowle

Macluumaad / Xaqiiqooyin ku saabsan dhismaha ugu dheer caalamka

Burj khalifa waa dhismaha ugu dheer caalamka, waxa uu ku yaal magaalada Dubai, dalka Imaaraadka Carabta, waxa uu ka kooban yahay degaanno, xafiisyo iyo goobo nasiino.

Burj khalifa waxaa leh shirkada hormarinta guryaha ee Emaar. Dhismaha oo ku yaal waddada sheikh Mohamed bin Rashid waxaa naqshadeynta iyo dhismahaba ka qeyb qaatay injineero Mareykan ah oo uu ka midyahay ‘Adrian smith’.

Dhismaha Burj khalifa waxaa ka qeyb qaatay dhismihiisii 12,000 oo shaqaale joogto ahaa iyo 22 milyan oo ah xoogsato saacado lagula heshiiyey, waxaana ku baxay $1.5 bilyan oo dollar.

Ingineeradii hawsha wadaya dhammeynta dhismaha Burji Khalifa wuxuu ku qaatay 5 sano, 8 bilood iyo 25 maalin. Dhismaha Burj khalifa waxa uu bilowday lixdii bishii January  sanadki 2004 waxa uuna soo gabagaboobey bishii October 2009.

Burj khalifa waxaa si rasmi ah loo furay bishii afartii bishii January sanadkii 2010, xafladdii furitaanka waxaa ka qeyb qaatay 10,000 oo qof.

Dhismaha Burj khalifa waxa uu dhulka ka fog yahay 2,722 cag. Taas oo ka dhigeysta dhismaha ugu dheer dunida. Fiidda ugu sarreysa dhismaha Burj khalifa waxaa laga arki karaa fogaan dhan 59 miles.

Dhismaha Burj khalifa waxa uu leeyahay 163 biyaano iyo 57 wiish. Wiishashka Burj khalifa waxay il-biriqsi kasta awoodaan inay  ku gudbiyaan 32 cagood. Dhismaha Burji Khalifa waxa uu leeyahay 24,348 daaqadood.

W/Q: Cali Cabdullaahi Hilowle

MACLUUMAAD KU SAABSAN BADAHA CAALAMKA

Bad waa dhul weyn oo ay biyo dhanaan ku jiraan. Badahu waxa ay ku fadhiyaan 70% oogada dhulka, waxaa ku nool inta og yahay 200,000 oo noole ah.

Magaca Bad waxa laga soo qaatay luqada giriiga. Waxaa caalamka ka jira shan Bad oo kala waaweyn, waxay kalayihiin:

• Pacific Ocean
• Atlantic Ocean
• Indian Ocean
• Southern Ocean
• Arctic Ocean

Pacific Ocean

Waa badda ugu weyn caalamka waxay gaareysaa 168,723,000 km2. Pacific Ocean waxay kala qeybisaa qaaradaha Asia, Australia iyo koofurta America, baddan waxaa kuyaal dhulka ugu godsan dunida.

   Atlantic Ocean

Cabbirka  Badda Atlantic  waxa uu gaarayaa 85,133,000 km2. Waxay kala qeybisaa qaarada America, Europe iyo Africa.

The Indian Ocean

Badda weynta Indian cabbirkeedu waxa uu gaarayaa 70,560,000 km2. Waxay kala qeybisaa qaaradaha Africa, Asia iyo Australia. Waa badda ugu diiran badaha caalam-ka

The Southern Ocean

Badda koofurta marka la barbar dhigo badaha kale aad ayay u yartahay badda Southern Ocean cabbirkeedu waxa uu gaarayaa 21,960,000 km2.

The Arctic Ocean

Badda Arctic Ocean waa badda ugu yar badaha cabbirkeedu waxa uu gaarayaa 15,558,000 km2. Arctic Ocean waa halka ay ku noolyihiin nibiriyada ugu badan.

W.Q: Cali Cabdullaahi Hilowle